miércoles, 9 de agosto de 2017

TRIBUS E CLANS GALAICOS ( II ):

CONVENTO BRACARENSE. Segundo Plinio era a division en conventos mais poboada dos tres rexistrados (285.000 persoas) con 24 cidades de certa notoriedade defendidas por múltiples campamentos militares.

HELENI. Tribo con nome de orixe grega , se cadra, o seu nome indíxena seria transformado polos historiadores gregos e así nos chegou aos nosos días. O seu territorio non esta moi ben definido, pero pensase que ocuparían o sur da ria de Vigo.

GROOVI: Sitúaselles nos territorios ao sur da provincia de Pontevedra,o seu capital seria a actual Tui , serian un dos pobos pre-celtas que se asentaron nos marxens da desembocadura do Miño. Os Grovios (en latin Grovii) eran un pobo que ao parecer xa estaba asentado fortemente nesta zona no período prerroman e dos que mellor se documenta que continuou existindo en época roman. Ocupaban a zona do val e desembocadura do río Miño, Illas Cíes, Baiona e a ría de Vigo, ata a serra da Grova, entre Galicia e Portugal, con capital en Catellum Tide (Tui, Pontevedra), no Conventus Bracarus, na Gallaecia meridional, dende a Idade do Bronce. Existen restos dos seus asentamentos castrexos na cima do monte Aloia, A Guía (Randufe), Cabeza de Francos (Pazos de Reis) e en Tui.As fontes antigas (Pomponio Mela, Plinio o Vello, Silio Itálico, Ptolomeo, etc.), seguindo a tradición historiográfica de época roman, os reputa como de orixe troyano, descendentes de Diomedes, fillo de Tideo.Documéntase o culto ao deus Turiaco, cuxo significado relacionaríao con "soberan", en función da raíz or- (se garda relación cunha inscrición irlandesa que alude a Tor rí non tighearna).

Algúns autores atribúen a data de fundación de Abobriga cidade que algúns atribúen a unha gran cidade que puido ser a capital económica do sur de Gallaecia que cae en mans dos Grovios mais tarde, no ano 140 a.C. Segundo algúns expertos, estaría situada no sur da provincia de Pontevedra, asi postúlana como o primeiro nome de Baiona. Atribúese o seu fundacion a Diomedes de Etolia, fillo do príncipe Tideo, fundador de Tui. Nesa época, os romans expulsan da península ibérica aos cartaxineses, mais algunhas rexións como Galiza e Lusitania álzanse contra eles. Para combater estes levantamentos, Roma envía ao cónsul Flavio Serviliano que cerca aos rebeldes destas terras no recinto fortificado da Erizana. Pero unha noite Viriato entra polo mar co seu exército, acurrala aos romanos entre a montaña e a baía e libera á poboación, que horas antes respondese as ameazas de Flavio Serviliano de pasalos a coitelo desta forma: "os nosos pais non nos deixaron ouro e prata para comprar a liberdade, senón ferro para defendédea".No ano 60 a.C., Xulio César chegou a esta Vila coa intención de asaltar coas súas tropas as illas Cíes e destruír aos herminios, alí refuxiados, que se renderon ante o bloqueo ordenado polo emperador roman.

CONVENTO BRACARENSE. Según Plinio era la division en conventos mas poblado de los tres registrados (285.000 personas) con 24 ciudades de cierta notoriedad defendidas por múltiples campamentos militares.

HELENI. Tribu con nombre de origen griego , posiblemente su nombre indígena seria transformado por los historiadores griegos y así nos llego a nuestros días. Su territorio no esta muy bien definido, pero ese cree que ocuparían el sur de la ria de Vigo.

GROOVI: Se les sitúa en los territorios al sur de la provincia de Pontevedra,su capital seria la actual Tui , serian uno de los pueblos pre-celtas que se asentaron en los margenes de las desembocadura del Miño. Los Grovios (en latin Grovii) eran un pueblo que al parecer ya estaba asentado fuertemente en esta zona en el periodo prerromano y de los que mejor se documenta que continuó existiendo en época romana. Ocupaban la zona del valle y desembocadura del río Miño, Islas Cíes, Bayona y la ría de Vigo, hasta la sierra de A Grova, entre Galicia y Portugal, con capital en Catellum Tide (Tuy, Pontevedra), en el Conventus Bracarus, en la Gallaecia meridional, desde la Edad del Bronce. Existen restos de sus asentamientos castreños en la cima del monte Aloia, A Guía (Randufe), Cabeza de Francos (Pazos de Reis) y en Tuy.Las fuentes antiguas (Pomponio Mela, Plinio el Viejo, Silio Itálico, Ptolomeo, etc.), siguiendo la tradición historiográfica de época romana, los reputa como de origen troyano, descendientes de Diomedes, hijo de Tideo.Se documenta el culto al dios Turiaco, cuyo significado lo relacionaría con “soberano", en función de la raíz or- (si guarda relación con una inscripción irlandesa que alude a Tor rí no tighearna).

Algunos autores atribuyen la fecha de fundación de Abobriga cuidad que algunos atribuyen a una gran ciudad que pudo haber sido la capital económica del sur de Gallaecia que cayo en manos de los Grovios mas tarde, en el año 140 a.C. Según algunos expertos, estaría situada en el sur de la provincia de Pontevedra, asi la postulan como el primer nombre de Baiona. Se atribuye su fundacion a Diomedes de Etolia, hijo del príncipe Tideo, fundador de Tui. En esa época, los romanos expulsan de la península ibérica a los cartagineses, pero algunas regiones como Galicia y Lusitania se alzan contra ellos. Para combatir estos levantamientos, Roma envía al cónsul Flavio Serviliano que sitia a los rebeldes de estas tierras en el recinto fortificado de la Erizana. Pero una noche Viriato entra por el mar con su ejército, acorrala a los romanos entre la montaña y la bahía y libera a la población, que horas antes respondiera a las amenazas de Flavio Serviliano de pasarlos a cuchillo de esta forma: "nuestros padres no nos dejaron oro y plata para comprar la libertad, sino hierro para defendedla".En el año 60 a.C., Julio César llegó a esta Villa con la intención de asaltar con sus tropas las islas Cíes y destruir a los herminios, allí refugiados, que se rindieron ante el bloqueo ordenado por el emperador romano.


Deixando de lado a polemica de se esta cidade  formou  parte algunha vez do territorio Grovio, Baiona e Ribadavia entre outros concellos dispútanse a honra de ser tan reputada cidade no pasado. O arqueologo Merxelina que escavou por primeira vez o castro do monte Santa Trega (A Guarda), postulaba que este notable castro de considerables dimensións e inmellorable situacion estratexica para o comercio via fluvial como entrada ao Ostium Mini (a desembocadura do Miño) que era a ruta comercial referente de Tui como capital ou Baiona como cidade destacada, era moi posiblemente a tan afamada Abobriga que mencionamos, aínda que o concello da Guarda endexamais mostrase gran interese polo tema. O castro do Trega ten suficiente fama e entidade propia para non ter que entrar nesta clase de discusións de dificil solucion.

COELERNI: Ocupaban a rexion de Celanova ( angulo suroeste de orense) o seu capital COELIOBRIGA dános a súa orixe celta. Tiveron o seu centro en Castromao, no actual municipio de Celanova, no suroeste da actual provincia de Ourense . Os coelerni son citados por varios autores clásicos (Plinio o vello, Naturalis Nistoria, III, 28; Claudio Ptolomeo en Geographis, II, 6, 41) e tamén en fontes epigráficas (CIL, II, 5616) e no importante Padrón dos Pobos, ronsel na que se citan varias tribos galaicas, actualmente en Chaves(Portugal).Ptolomeo indica que o seu capital é Coeliobriga, actual castro de Castromao, situado na aldea de Castromao, a tres quilómetros de Celanova, pola estrada A Cañiza-Celanova.

Para este pobo, ou civitas galaica, foron indicadas no pasado varias localizacións, case todas situadas en zoas diversas dos actuais territorios de Tras-Móntes-, no nordeste do actual Portugal. Pero en 1970, no mencionado castro de Castromao, moi preto de Villanova dos Infantes, foi atopada unha tessera hospitalitatis, datada no ano 132, na que se establece un pacto entre os coelernos, por unha banda, que son citados expresamente, e, doutra banda, un prefecto da cohorte I dos celtíberos e un legado. Este documento permite identificar Coeliobriga, a capital desta tribo, con este castro.Aínda que houbo intentos por vincular o nome dos coelernos coa actual localidade de Celanova, débese indicar que carecen de base. Celanova é un nome altomedieval, do século X, como así o indica a documentación de fundación do mosteiro por San Rosendo, na que expresamente se recolle que o lugar onde se vai asentar o cenovio se llamaVillare, e que agora se denominará Celanova.

LEMICI ou LIMIAGOS. Ocupaban  a region de Xinzo de Limia. O famoso rio Limia era segundo creian os romans o rio do esquecemento, o mitico Lethes, ao parecer, cando os romans chegaron aos seus marxens, negáronse a seguir, temendo que en canto cruzasen , esquecéseselles a súa orixe e xa nunca tornasen para a casa, segundo a lenda, o comandante das súas tropas cruzou o primeiro, e dende a outra beira, foi chamando aos seus segundos, un a un, mencionando o seu rango e unidade, para que todos désense conta de que lles lembraba perfectamente e ese non era o temido rio do Esquecemento.


Dejando de lado la polémica de si esta cuidad formo parte alguna vez del territorio Grovio, Bayona y Ribadavia entre otros ayuntamientos se disputan el honor de ser tan reputada ciudad en el pasado. El arqueólogo Mergelina que excavo por primera vez el castro del monte Santa Trega (A Guarda), postulaba que este notable castro de considerables dimensiones y inmejorable situación estratégica para el comercio vía fluvial como entrada al Ostium Mini (la desembocadura del Miño) que era la ruta comercial referente de Tuy como capital o Bayona como ciudad destacada, era muy posiblemente la tan afamada Abobriga que mencionamos, aunque el concello de A Guarda nunca haya mostrado gran interes por el tema. El castro del Trega tiene suficiente fama y entidad propia para no tener que entrar en esta clase de discusiones de difícil solución

COELERNI: Ocupaban la región de Celanova ( angulo suroeste de orense) su capital COELIOBRIGA nos da su origen celta. Tuvieron su centro en Castromao, en el actual municipio de Celanova, en el suroeste de la actual provincia de Orense . Los coelerni son citados por varios autores clásicos (Plinio el viejo, Naturalis Nistoria, III, 28; Claudio Ptolomeo en Geographis, II, 6, 41) y también en fuentes epigráficas (CIL, II, 5616) y en el importante Padrón de los Pueblos, estela en la que se citan varias tribus galaicas, actualmente en Chaves(Portugal).Ptolomeo indica que su capital es Coeliobriga, actual castro de Castromao, situado en la aldea de Castromao, a tres kilómetros de Celanova, por la carretera La Cañiza-Celanova. 




Para este pueblo, o civitas galaica, fueron indicadas en el pasado varias localizaciones, casi todas situadas en zonas diversas de los actuales territorios de Tras-os-Montes, en el nordeste del actual Portugal. Pero en 1970, en el mencionado castro de Castromao, muy cerca de Villanueva de los Infantes, fue encontrada una tessera hospitalitatis, datada en el año 132, en la que se establece un pacto entre los coelernos, por un lado, que son citados expresamente, y, por otro lado, un prefecto de la cohorte I de los celtíberos y un legado. Este documento permite identificar Coeliobriga, la capital de esta tribu, con este castro.Aunque ha habido intentos por vincular el nombre de los coelernos con la actual localidad de Celanova, se debe indicar que carecen de base. Celanova es un nombre altomedieval, del siglo X, como así lo indica la documentación de fundación del monasterio por San Rosendo, en la que expresamente se recoge que el lugar donde se va asentar el cenovio se llamaVillare, y que ahora se denominará Celanova. 

LEMICI o LIMIAGOS. Ocupaban la region de Xinzo de Limia. El famoso rio Limia era según creian los romanos el rio del olvido, el mitico Lethes, al parecer, cuando los romanos llegaron a sus margenes, se negaron a seguir, temiendo que en cuanto cruzasen , se les olvidase su origen y jamas regresasen a casa, según la leyenda, el comandante de sus tropas cruzo el primero, y desde la otra orilla, fue llamando a sus segundos, uno a uno, mencionando su rango y unidad, para que todos se diesen cuenta de que les recordaba perfectamente y ese no era el temido rio del Olvido.

TAMAGANI: Os tamagani ou tamaganos (en latín,TAMAGANI) foron un pobo preroman que vivía nas marxes do río Tamega, na zona da actual comarca de Verín, na antiga provincia romana de Gallaecia, extendendose posiblemente ata a zoa de Chaves, na rexión de Trás-móntes-, en Portugal.

Este pobo non é citado polas fontes clásicas como Plinio o Vello, Estrabón, etc, pero son coñecidos por diversas inscricións epigráficas. Entre estas fontes cabe destacar o Padrón dos Pobos(CIL, II, 2477), unha columna que conmemoraba a construción da ponte de Chaves, sobor do río Támega, e na que son citados dez pobos ou civitates, entre os que se atopan os tamaganos. Outro epígrafe, procedente do castro de Cabanca, en Castrelo do Val, cita a un tamagano ,segundo Lle Roux e Tranoy, de nome Lucius Casius Caenus,que serviu a Roma como Decurion do Á I Gigurrorum, formado na súa maioría polo pobo dos Gigurros.

O Padrón dos Pobos, especialmente, axuda a identificar aos tamaganos coa mesma raíz do río Támega, de onde se supón que o grupo tomou o seu nome. A raíz *tam- corresponde a diversos antigos hidrónimos, como se pode comprobar na mesma Galiza:río Tambre(antigo Tamare),río Tamuxe,río Támoga, etc., con paralelos noutros lugares de toda a peninsula e Europa, sendo quizais o máis coñecido o río Támesis, que pasa por Londres. Trátase dunha antiga raíz de orixe indoeuropeo co significado de «escuro» ou «profundo», cuxo significado de «escuro» aínda se conservou nas linguas eslavas, cfr. checo, tma «escuro»; ruso, temnotá «escuro»,temnéti«escurecer».

Pódese concretar a situación dos tamaganos no val de Monterrey ou de Verin polo feito de que aínda hoxe perduran os nombes Tamagos e Tamaguelos para dous pequenos pobos. Tamagos deriva sen dúbida do nome dos tamaganos, sendo Tamaguelos un diminutivo co sufijo latino - eles. O que non ha de descartar que haxa pé para crer que o seu territorio estendésese máis aló do curso alto do Támega, augas abaixo, ata o que hoxe é territorio Portugués.

LEUNI E SEURBI. Os leunos (escintilamtes ou resplandecentes segundo a raiz latina Lunae e os Seurbios habitaron territorios entre os rios Miño e LIMIA. Dos Seurbios se hei de fiarme das referencias da wikipedia en linguas estranxeiras dise que habitaron no norte de Portugal entre os rios Cavado e Limia.

QUARQUENI: Segun a ampla informacion rexistrada na Galipedia (version galega da Wikipedia):

Os quarquernos (latín: quarquerni) eran un pobo galaico da Gallaecia, sito dentro do Convento xurídico bracarense, cuxo territorio actual pode reducirse á comarca da Baixa Limia, centrados ao redor dos Baños (Bande, provincia de Ourense), e nas beiras do curso medio do río Limia.

Son citados por Plinio, N. H., III, 28, como querquerni, despois dos límicos; entanto Claudio Tolomeo, II, 6, 46, denomínaos kuakernoi, designándolles por capital Hydata Kuakernon (que vén sendo traducida ao latín como Aquae Cuacernorum), citándoos entre os luancos e os lubenos. No Padrón dos pobos (CIL, II, 2477) aparecen grafados como quarquerni. No Itinerario de Antonino figura a mansión de Aquis Quarquennis; que a súa vez é mencionada nas Táboas Peutingerianas como Aquis Cercenis.

Nós aquí adoptamos a escritura quarquerni conforme o Padrón dos Pobos, que segue A. Tranoy no seu mapa da Gallaecia, e máis reciéntemente Felipe Arias Vilas.

Unha  unidade militar roman quarquerna:Fóra das fontes indicadas, hai diversos achados epigráficos, como a cita dunha auxilia I Hispanorum Asturum et Quarquernorum (CIL, III, páx. XXX), do ano 124 d.C., ou un exvoto aos deuses Hércules e Silvano por parte dun individuo deste pobo, atopada en West Cumberland, Inglaterra, que cita Rodríguez Colmenero.

O Itinerario de Antonino permitenos asignar as distancias entre as estacións intermedias ou mansións, comezando a contar desde Braga (Brácara Augusta), na Vía Nova ou Vía XVIII, o calcular con aproximación a situación das Aquis Quarquennis, temos que é posible identificar a capital do pobo indicada por Tolomeo. A este  efecto indícanse as mansións seguintes:

Salaniana: milia passum XXI
Aquis Originis: milia passum XVIII
Aquis Querquennis: milia passum XIII

Isto fai que os especialistas identificasen a primeira mansión con Portela do Homem, a segunda con Baños de Riocaldo, e asi asignen a Aquis Quarquennis. Esta equivalencia ten xa una certa tradición, que se remonta a finais do século XIX (Aureliano Fernández Guerra).

Con todo, isto foi complementado con datos arqueolóxicos, sendo emprendida unha primeira exploración por Florentino López Cuevillas, en 1922, na que se observaron restos de murallas. En 1975, Rodríguez Colmenero observou os restos de murallas e de edificacións, xunto con outros de orixe roman, como tégulas, cerámica e máis epígrafes, que o levaban a identificalos, sen dúbidas, coa mansión viaria citada. Posteriores escavacións mostrarían a existencia dun campamento roman, o que fai do lugar á vez cuartel, mansión, castella e estación termal. O lugar era coñecido entre os habitantes da zona como A Cidá.

A catro quilómetros ao Norte das Aquis Querquennis fora atopada unha inscrición que menciona un novo grupo, os Ancondei, e un posible poboamento, o Castello Meidunio, o que levou a pensar aos investigadores, nunha subdivión étnica dos quarquernos, cun castro, cuxo nome adscríbese ao Castro de Rubiás, preto de Bande.

BIBALI: na conca do rio Bubal ( ao oeste de Verin) debian ser numerosos acháronse restos de 53 castros.

AQUIFLAVIENSES:Preto de Chaves , o seu nome deriva do nome antigo desta cidade AQUA FLAVIAE.

INTERAMICI: ao leste de Chaves.Habitaban na actual rexión de Trás-móntes-, Portugal e o norte de España, na zona fronteiriza de Zamora e Ourense.

BRACARI: cos que tivo que loitar Decimo Xuño Buto, o seu centro seria BRACARA AUGUSTA ( BRAGA), ocuparian desde o Douro ata a costa. Os brácaros (en latin bracari) era un pobo prerroman que habitaba no territorio situado entre os ríos Tamega e Cávado, no norte do actual Portugal. Nos seus territorios foi edificada en torno ao 16 a. C. Bracara Augusta, baixo as ordes do emperador César Augusto. A cidade pasaría a chamarse Braga no futuro, sendo actualmente una das cidades máis importantes de Portugal.Os brácaros ou bracari eran un pobo moi bélico. As mulleres bracari eran guerreiras e loitaban ata a morte defendendo a súa cidade "sen volver, a vista atrás, ou lanzando un berro", preferindo a morte á humillación. 

CALLAECI: O seu nome foi dado a todos os habitantes do noroeste , en realidade serian o primeiro pobo do noroeste que se enfrontou a Bruto , de ser asi, estarian situados ao redor do Douro., o seu nome fálanos dun pobo indoeuropeo. Algúns lles situan alrrededor da coidade de Porto.

Hai outros pobos achados na columna de Chaves en honra a Vespasiano :AUBRIGUENSES, EQUASI ou os NAEBISOCI, todos deberian situarse preto de Chaves, todos polo seu nome se tratarian de pobos indoeuropeos. LUANCI, LUBAENI, NARBASI que son mencionados por tolomeo pero descoñécese o seu ubicacion. Aínda que aos ultimos vincúleselles cos Aevisocios ou Naevisoci. 

Hoxe en día non se sabe de certo onde se situaba ao pobo que se coñece como Aebisocios ou Naebisocios, e tentamos a identificación destes Galaicos bracarenses e propóñense distintas hipotesis desde hai anos. Esta a proposta feita en 1888 por Aureliano Fernandez-Guerra, anticuario da Revista Arqueolóxica de Lisboa, onde se fala dos Naebisoci (non Aebisoci), e procédese a situarlles ao redor das localizacións actuais de Nabeaos O Naballo nas terras de Castro laza. Para outros, habitan nalgunhas das zoas fronteirizas con Chaves. En calquera caso, a súa localización descoñécese, aínda que a maioría das propostas esten de acordo en situarlles en zoas xeográficas teóricas do norte da Gallaecia Bracarense e preto da alta comarca do Támega. 

NEMETATI:Nome dun pobo celta coa raiz ( nemet) , e a súa ubicacion exacta descoñécese inda que hai algunha teoria o xeito, poderian situarse preto de Braga.Os Nemetati eran unha antiga tribo `precelta de Gallaecia, vivindo no norte do Portugal moderno entre os rios Cavadp e Ave, na provincia de Minho, ao norte do Douro. Vivían preto do val do Ave e poden ter algún vínculo con Inscricións ao deus da guerra Cosus Nemedecus. A Citania de Sanfins (en Paços de Ferreira) podería ser a súa capital fortificada principal.O seu nome étnico provén do nemetón celta ( Ptol. 2,6,40, , nemeto- alto-), unha referencia pertencente a un lugar sacro / arboleda (a nemeto-), ou máis probablemente, lugar que pertence a Nemetos. 

Como se pode ver o noroeste preroman é un territorio moi fragmentado politicamente. con moi poucos elementos que poidan denominarse de amplas influencias celtas ( excepto o convento lucense , que ten ampla frecuencia de toponimias que inclúen o termino Briga que aparece como celta nas mencións dos clasicos). Iso si. contamos cunha presenza en todo o territorio de fortes elementos con marcados orixes indoeuropeos ( sobor de  todo nos nomes das tribas) no amplo territorio Gallaeci ,poderian convivir dende pobos de cultura guerreira , ata pobos de forte tradicion artesá como os zoelas.

En todo caso, non faltan os que fan notar as craras referencias nalgúns pobos ou clans de nomenclaturas alusivas a cidades romans, e apuntan ao costume de Roma de crerse o referente e o embigo do mundo. Asi , destácase o costume roman de vincular aos chamados barbaros ás súas urbes, asi, se un pobo habita castros próximos aos campamentos ou cidades romans, noméaselles de acordo a eles. Desta forma, non faltan os que apuntan a posibilidade de que algúns destes pobos ou tribos, poidan ser en realidade, unha mesma entidade como pobo, nomeada de diferentes formas polos romans, ao rexistrarse a súa presenza en diferentes ubiacions.


TAMAGANI: Los tamagani o tamaganos (en latín,TAMAGANI) fueron un pueblo preromano que vivía en las márgenes del río Tamega, en la zona de la actual comarca de Verín, en la antigua provincia romana de Gallaecia, extendiendose posiblemente hasta la zona de Chaves, en la región de Trás-os-Montes, en Portugal.

Este pueblo no es citado por las fuentes clásicas como Plinio el Viejo, Estrabón, etc, pero son conocidos por diversas inscripciones epigráficas. Entre estas fuentes cabe destacar el Padrón de los Pueblos(CIL, II, 2477), una columna que conmemoraba la construcción del puente de Chaves, sobre el río Támega, y en la que son citados diez pueblos o civitates, entre los que se encuentran los tamaganos. Otro epígrafe, procedente del castro de Cabanca, en Castrelo do Val, cita a un tamagano ,según Le Roux y Tranoy, de nombre Lucius Casius Caenus,que srvio a roma como Decurion del Ala I Gigurrorum, formado en su mayoría por el pueblo de los Gigurros.​

El Padrón de los Pueblos, especialmente, ayuda a identificar a los tamaganos con la misma raíz del río Támega, de donde se supone que el grupo tomó su nombre. La raíz *tam- corresponde a diversos antiguos hidrónimos, como se puede comprobar en la misma Galicia:río Tambre(antiguo Tamare),río Tamuxe,río Támoga, etc., con paralelos en otros lugares de toda la peninsula y Europa, siendo quizás el más conocido el río Támesis, que pasa por Londres. Se trata de una antigua raíz de origen indoeuropeo con el significado de «oscuro» o «profundo», cuyo significado de «oscuro» todavía se ha conservado en las lenguas eslavas, cfr. checo, tma «oscuro»; ruso, temnotá «oscuro»,temnéti«oscurecer».

Se puede concretar la situación de los tamaganos en el valle de Monterrey o de Verin por el hecho de que aún hoy perduran los nombes Tamagos y Tamaguelos para dos pequeños pueblos. Tamagos deriva sin duda del nombre de los tamaganos, siendo Tamaguelos un diminutivo con el sufijo latino - ellos. Lo que no ha de descartar que haya pie para creer que su territorio se extendiese más allá del curso alto del Támega, aguas abajo, hasta lo que hoy es territorio Portugués.

LEUNI Y SEURBI. Los leunos (brillantes o resplandecientes según la raiz latina Lunae y los Seurbios habitaron territorios entre los rios Miño y LIMIA. De los Seurbios si he de fiarme de las referencias de la wikipedia en lenguas extranjeras se dice que habitaron en el norte de Portugal entre los rios Cavado y Limia.

QUARQUENI: Segun la amplia informacion registrada en la Galipedia (version gallega de la Wikipedia):

Los quarquernos (latín: quarquerni) eran un pueblo galaico de la Gallaecia, sito dentro del Convento jurídico bracarense, cuyo territorio actual puede reducirse a la comarca de la Baixa Limia, centrados en torno a los Baños (Bande, provincia de Ourense), y en las orillas del curso medio del río Limia.

Son citados por Plinio, N. H., III, 28, como querquerni, después de los límicos; entanto Claudio Tolomeo, II, 6, 46, los denomina kuakernoi, designándoles por capital Hydata Kuakernon (que viene siendo traducida al latín como Aquae Cuacernorum), citándolos entre los luancos y los lubenos. En el Padrón de los pueblos (CIL, II, 2477) aparecen grafados como quarquerni. En el Itinerario de Antonino figura la mansión de Aquis Quarquennis; que su vez es mencionada en las Táboas Peutingerianas como Aquis Cercenis.

Nosotros aquí adoptamos la escritura quarquerni conforme el Padrón de los Pueblos, que sigue La. Tranoy en su mapa de la Gallaecia, y más reciéntemente Felipe Arias Vilas.

Una ala militar romana quarquerna:Fuera de las fuentes indicadas, hay diversos hallazgos epigráficos, como la cita de una Ala I Hispanorum Asturum et Quarquernorum (CIL, III, pág. XXX), del año 124 d.C., o un exvoto a los dioses Hércules y Silvano por parte de un individuo de este pueblo, encontrada en West Cumberland, Inglaterra, que cita Rodríguez Colmenero.

El Itinerario de Antonino permite, al asignar las distancias entre las estación intermedias o mansiones,comenzando a contar desde Braga (Brácara Augusta), en la Vía Nueva o Vía XVIII, calcular con aproximación la situación de las Aquis Quarquennis, que es posible identificar con la capital del pueblo indicada por Tolomeo. A efecto se indican las mansiones siguientes:

Salaniana: milia passum XXI
Aquis Originis: milia passum XVIII
Aquis Querquennis: milia passum XIII

Esto hace que los especialistas hayan identificado la primera mansión con Portela del Homem, la segunda con Baños de Riocaldo, y asi asignen las Aquis Quarquennis. Esta equivalencia tiene ya una cierta tradición, que se remonta a finales del siglo XIX (Aureliano Fernández Guerra).

Sin embargo, esto fue complementado con datos arqueológicos, siendo emprendida una primera exploración por Florentino López Cuevillas, en 1922, en la que se habían observado restos de murallas. En 1975, Rodríguez Colmenero observó los restos de murallas y de edificaciones, junto con otros de origen romano, como tégulas, cerámica y más epígrafes, que lo habían llevado a identificarlos, sin dudas, con la mansión viaria citada. Posteriores excavaciones mostrarían la existencia de un campamento romano, lo que hace del lugar a la vez cuartel, mansión, castella y estación termal. El lugar era conocido entre los habitantes de la zona como La Cidá.

A cuatro kilómetros al Norte de las Aquis Querquennis había sido encontrada una inscripción que menciona un nuevo grupo, los Ancondei, y un posible poboamento, el Castello Meidunio, lo que llevó a pensar a los investigadores, en una subdivión étnica de los quarquernos, con un castro, cuyo nombre se adscribe al Castro de Rubiás, cerca de Bande.

BIBALI: en la cuenca del rio Bubal ( al oeste de Verin) debian ser numerosos se han hallado restos de 53 castros.

AQUIFLAVIENSES:Cerca de Chaves , su nombre deriva del nombre antiguo de esta ciudad AQUA FLAVIAE.

INTERAMICI: al este de Chaves.Habitaban en la actual región de Trás-os-Montes, Portugal y el norte de España, en la zona fronteriza de Zamora y Orense.

BRACARI: con los que tuvo que luchar Decimo Junio Buto, su centro seria BRACARA AUGUSTA ( BRAGA), ocuparian desde el Duero hasta la costa. Los brácaros (en latin bracari) era un pueblo prerromano que habitaba en el territorio situado entre los ríos Tamega y Cávado, en el norte del actual Portugal. En sus territorios fue edificada en torno al 16 a. C. Bracara Augusta, bajo las órdenes del emperador César Augusto. La ciudad pasaría a llamarse Braga en el futuro, siendo actualmente una de las ciudades más importantes de Portugal.Los brácaros o bracari eran un pueblo muy bélico. Las mujeres bracari eran guerreras y luchaban a muerte defendiendo su ciudad "sin volver, la vista atrás, o lanzando un grito", prefiriendo la muerte a la humillación. 

CALLAECI: Su nombre fue dado a todos los habitantes del noroeste , en realidad serian el primer pueblo del noroeste que se enfrento a Bruto , de ser asi, estarian situados alrededor del Duero., su nombre nos habla de un pueblo indoeuropeo. Algunos les situan alrrededor de la cuidad de Porto.

Hay otros pueblos hallados en la columna de Chaves en honor a Vespasiano :AUBRIGUENSES,EQUASI o los NAEBISOCI, todos deberian situarse cerca de Chaves, todos por su nombre se trataria de pueblos indoeuropeos. LUANCI,LUBAENI,NARBASI que son mencionados por tolomeo pero se desconoce su ubicacion. Aunque a los ultimos se les vincule con los Aevisocios o Naevisoci. 

Hoy en día no se sabe a ciencia cierta dónde se ubicaba al pueblo que se conoce como Aebisocios o Naebisocios, y hemos intentado la identificación de estos GALAICOS bracarenses y se proponen distintas hitesis desde hace años. Esta la propuesta hecha en 1888 por Aureliano Fernandez-Guerra, anticuario de la Revista Arqueológica de Lisboa, donde se habla de los Naebisoci (no Aebisoci), y se procede a situarles alrededor de las ubicaciones actuales de Nabeaos El Naballo en las tierras de Castro laza. Para otros, habitan en algunas de las zonas fronterizas con Chaves. En cualquier caso, su ubicación se desconoce, aunque la mayoría de las propuestas esten de acuerdo en ubicarles en zonas geográficas teóricos del norte de la Gallaecia Bracarense y cerca de la alta comarca del Támega. 

NEMETATI:Nombre de un pueblo celta con la raiz ( nemet) , y su ubicacion exacta se desconoce, aun habiendo alguna teoria al respecto, podrian situarse cerca de Braga.Los Nemetati eran una antigua tribu `precelta de Gallaecia, viviendo en el norte del Portugal moderno entre los rios Cavadp y Ave, en la provincia de Minho, al norte del Duero. Vivían cerca del valle del Ave y pueden tener algún vínculo con Inscripciones al dios de la guerra Cosus Nemedecus. La Citania de Sanfins (en Paços de Ferreira) podría ser su capital fortificada principal.Su nombre étnico proviene del nemetón celta (Νεμετατῶν, Ptol. 2,6,40, , nemeto- alto-), una referencia perteneciente a un lugar sagrado / arboleda (a nemeto-), o más probablemente, lugar que pertenece a Nemetos. 

Como se puede ver el noroeste preromano es un territorio muy fragmentado politicamente. con muy pocos elementos que puedan denominarse de amplias influencias celtas ( excepto el convento lucense , que tiene amplia frecuencia de toponimias que incluyen el termino Briga que aparece como “celta” en las menciones de los clasicos). Eso si, contamos con una presencia en todo el territorio de fuertes elementos con marcados origenes indoeuropeos ( sobre todo en los nombres de las tribas) en el amplio territorio Gallaeci ,podrian convivir desde pueblos de cultura guerrera , hasta pueblos de fuerte tradicion artesana como los zoelas.

En todo caso, no faltan los que hacen notar las claras referencias en algunos pueblos o clanes de nomenclaturas alusivas a ciudades romanas, y apuntan a la costumbre de Roma de creerse el referente y el ombligo del mundo. Asi , se destaca la costumbre romana de vincular a los llamados “barbaros” a sus urbes, asi, si un pueblo habita castros cercanos a los campamentos o ciudades romanas, se les nombra de acuerdo a ellos. De esta forma, no faltan los que apuntan la posibilidad de que algunos de estos pueblos o tribus, puedan ser en realidad, una misma entidad como pueblo, nombrada de diferentes formas por los romanos, al registrarse su presencia en diferentes ubiaciones.

FONTES: 
 
Wikipedia: (version española, inglesa y alemana).
Galipedia: (version galega da Wikipedia)
Foro de CELTIBERIA. NET (Gratitude pola ampla e detaiada informacion!)































































































No hay comentarios:

Publicar un comentario