jueves, 29 de junio de 2017

A VOLTAS COA DATACION: ¿DE CANDO SON OS CASTROS?

Ben, esta e una cuestion complexa, pois obviamente, cada castro precisaria da sua pertinente datacion particular. nembargantes, deixando atras os pormenores de cada castro en particular, poderiamos decir que estamos a falar de construccions que foron levantadas nun periodo entre o seculo IX antes de Cristo , para atopar o seu declive xa no seculo I dempois de Cristo.

Seguindo os estudos dos expertos no tema, os primeiros castros galegos xurden nos redores do seculo IX A.C, na zoa meridional da Galiza , pegados a liña de costa, compartindo data de xurdimento cos castros de Portugal. 

Alguns historiadores e arqueologos debaten hoxe en dia sobor de se os castros aparescen con anterioridade en Portugal e paulatinamente en un periodo curto de anos se desplazan a territorio Galego, ou e o contrario, e decir, os poboadores descenden polo marxe do Miño e acaban en Portugal.  
A miña particular percepcion, e que , posiblemente se asentasen primeiro en Portugal, donde a cultura e construccion castrexa xa ten un consolidado desenrolo cando os asentamentos castrexos pasan a este lado da raia.

A VUELTAS CON LA DATACION : DE CUANDO SON LOS CASTROS?
Bien, esta es una cuestión compleja, pues obviamente, cada castro precisaría de su pertinente datación particular. Sin embargo , dejando atrás los pormenores de cada castro en particular, podríamos decir que estamos hablando de construcciones que fueron levantadas en un periodo entre los siglos IX antes de *Cristo , para encontrar su declive ya en el siglo I después de *Cristo.

Siguiendo los estudios de los expertos en el tema, los primeros castros gallegos aparecen en los alrededores del siglo IX A.C, en la zona meridional de Galicia , pegados a la línea de costa, compartiendo fecha de aparicion con los castros de *Portugal.

Algunos historiadores y arqueólogos debaten hoy en dila sobre si los castros aparecen con anterioridad en Portugal y paulatinamente en un periodo corto de años se desplazan a territorio Gallego, o es al contrario, es decir, los pobladores descienden por margen del Miño y acaban en *Portugal. Mi particular percepción, es que , posiblemente se asentaran primero en Portugal, donde la cultura y construcción castrexa ya tiene un consolidado desarrollo cuando los asentamientos castrexos pasan a este lado de la raya.



No caso concreto do Trega , o parescer, a zoa recentemente excavada , coñecida como Sector Mergelina (en honrra do primeiro en traballar na zona Caetano de Merxelina) foi datada en canto a ocupacion no seculo carto antes de Cristo, a raiz do achadego de un resto calcinado de madeira que permitiu unha datacion por radio-carbono. Os expertos din que poderia estar habitado moito antes,inda que e mellor ir o seguro e ceñirse os datos contrastados. En canto o abandono, estimase que o redor do seculo I da era cristian, xa o castro do cumio estaba practicamente en abandono, quedando unha ocupacion residual no castro da Forca, o pe do Trega, cicais xa non como castro en su mesmo, senon como zoa de aloxamento de traballadores locais xa moi romanizados.

Deste xeito, podemos falar de un periodo de ocupacion dos castros moi amplio, con unha epoca incial, etapa de explendor e posterior declive no seculo I da nosa era coa ocupacion roman.

A partir da romanizacion neste primeiro seculo , e practicamente hasta o remate do mundo roman , quedan alguns castros habitados inda, de xeito moi marxial, practicamente xa como residuos dunha cultura castrexa en franco declive cultural en proceso de total romanizacion .

Tamen se constata a posterior re-ocupacion dos castros nalgunha epoca oscura do primeiro medievo , pero este particular feito xa pouco ou nada ten que ver coa cultura castrexa, mais ben responde a intereses da poboacion amedrentada por certas circunstancias, que volven a ocupar durante un tempo estes recintos amurallados donde se sinten mais seguros nesas etapas de inseguridade.

Asi mesmo, e notable que dende o arranque da cultura castrexa o redor do primeiro milenio antes de Cristo , os castros iranse impoñendo pouco a pouco sobor do estilo urbanistico de aldeas abertas e sen fortificacions que inda perviviran un tempo como residuos da decadencia da idade de bronce que se prolongara ata os seculos VII e VIII A.C. A partires de enton, este xeito de asentamentos iran desaparecendo e imponse o modelo de castro, con recintos pechados por murallas defensivas, o que ven a significar a progresiva introduccion dun novo modelo de sociedade, a idade de ferro que se impon a decadente idade do bronce que a precede.

Tra-la sua etapa de consolidacion, o modelo urbanistico e social castrexo goza dunha etapa de expansion, donde o comercio con outros pobos e culturas de mais alen dos marxens de asentamento da cultura castrexa , que aportan non soio novos conocementos e tecnoloxias, o que redunda no progreso da cultura castrexa, senon tamen riqueza, consilidando un modelo social donde o status elevado empeza a amosar caracteres opulentos. Aparesce non so unha clase alta noble, senon tamen un estrato social enrriquecido polo comercio, unha elite que pode permitirse disfrutar dos froitos do comercio e acceder a moitos novos bens  doutros pobos e culturas.

Do mesmo xeito que siñalamos a implantacion paulatina do modelo castrexo, na decadencia da cultura do bronce, igualmente, sucedera coa decadencia da cultura castrexa por mor da romanizacion gradual. Inda que o pobo sometido o poder dos romans, vivira un tempo inda nos seus castros de orixe, e mesmo os conquistadores romans imporan a construccion de algun castro xa netamente roman (adicado a aloxar principalmente os obreiros das explotacions mineiras de ouro, estaño e prata para o imperio) , pese a que a esencia das contruccions seguen a manter o caracter tradicional, a funcion destes castros e outra, non son mais que aldeas controladas polo invasor, rodeadas (esta vez si), por campamentos castrenses romans, fixos ou temporais. En resumen, en maior ou menor medida, seguindo as esixencias de Roma, estes campamentos poden ser pacifcos asentamentos de traballo, ou confinamentos de man escrava para traballar o servizo do imperio.

Deste xeito, podemos marcar o comenzo do fin da idade castrexa a partires do seculo I D.C, en pouco menos de outro seculo, a romanizacion sera practicamente total, inda que quedaran alguns castros habitados de xeito moi esporadico e residual, cicais por carecer de interese para o invasor,ou cicais polo caso contrario, que sexa Roma quen permita que os habitantes conserven o seu estilo de vida, mentres tributen e non se opoñan o imperio. En todo caso, a remates do seculo II D.C, xa se pode decir que os castros estan abandonados, e se queda inda alguen vivindo neles, pouco ou nada queda do esplendor e as costumes e xeito de vida castrexo neles.
En el caso concreto del Castro del Trega , al  parecer, la zona recién excavada , conocida cómo Sector Mergelina (en honor del primero en trabajar en la zona Cayetano de Merxelina) fue datada en cuanto a ocupación en el siglo cuarto antes de Cristo, a raíz del encuentro de un resto calcinado de madera que permitió una datación por radio-carbono. Los expertos dicen que podría estar habitado mucho antes,aun que es mejor ir a lo seguro y ceñirse a  los datos contrastados. En cuanto al abandono, se  estima que al  rededor del siglo I de la era cristiana, ya el castro de la cumbre estaba prácticamente en abandono, quedando una ocupación residual en el castro de la Forca, al pie del Trega, quizá ya no como castro en si mismo, sino como zona de alojamiento de trabajadores locales ya muy romanizados.

De este modo, podemos hablar de un periodo de ocupación de los castros muy amplio, con una época inicial, etapa de esplendor y posterior declive en el siglo I de nuestra era con la ocupación romana.

A partir de la romanizan en este primer siglo  , y prácticamente hasta el final del mundo romano , quedan algunos castros habitados todavía, de manera muy marginal, prácticamente ya como residuos de una cultura castrexa en franco declive cultural en proceso de total romanizacion .

Tambien se constata la posterior re-ocupación de los castros en alguna época oscura del primer medievo , pero este particular hecho ya poco o nada tiene que ver con la cultura castrexa, mas bien responde a intereses de la poblacion amedrentada por ciertas circunstancias, que vuelven a ocupar durante un tiempo estos recintos amurallados donde se sienten mas seguros en esas etapas de inseguridad.

Así incluso, es notable que desde el arranque de la cultura castrexa alrededor del primer milenio antes de Cristo , los castros se irán imponiendo poco a poco sobre el estilo urbanístico de aldeas abiertas y sin fortificaciones que todavía pervivirán un tiempo como residuos de la decadencia de la edad de bronce que se había prolongado incluso los siglos VII y VIII a.C. A partir de entonces, esta forma de asentamientos irán desapareciendo y se impone el modelo de castro, con recintos cerrados por murallas defensivas, lo que viene a significar la progresiva introducción de un nuevo modelo de sociedad, la edad de hierro que se impone a la decadente edad del bronce que la precede.

Tras su etapa de consolidación, el modelo urbanístico y social castrexo disfruta de una etapa de expansión, donde el comercio con otros pueblos y culturas de mas allá de los margenes de asentamiento de la cultura castrexa , que aportan no slio nuevos conocimientos y tecnologías, lo que redunda en el progreso de la cultura castrexa, sino  tambien riqueza, consolidando un modelo social donde el status elevado empieza a mostrar caracteres opulentos. Aparece no solo una clase alta noble, sino  también un estrato social enriquecido por el  comercio, una élite que puede permitirse disfrutar de los frutos del comercio y acceder la muchos nuevos bienes de otros pueblos y culturas.

Al igual que señalamos la
implantacion paulatina del modelo castrexo, en la decadencia de la cultura del bronce, igual, había sucedido con la decadencia de la cultura castrexa por causa de la romanizacion gradual. Todavía  el pueblo sometido al poder de los romanos, habría vivido un tiempo en sus castros de origen, e incluso los conquistadores romanos impondrán la construcción de algún castro ya netamente romano (dedicado a alojar principalmente a los obreros de las explotaciones mineras de oro, estaño y plata para el imperio) , pese a que la esencia de las construcciones siguen manteniendo el carácter tradicional, la funciona de estos castros ya es otra, no son mas que aldeas controladas por el invasor, rodeadas (esta vez sí), por campamentos castrenses romanos, fijos o temporales. En resumen, en mayor o menor medida, siguiendo las exigencias de Roma, estos campamentos pueden ser pacificos asentamientos de trabajo, o confinamientos de mano esclava para trabajar el servicio del imperio.
De este modo, podemos marcar el comienzo del fin de la edad castrexa a partir del siglo I D.C, en poco menos de otro siglo, la romanizacion sera prácticamente total, aun que habrían quedado algunos castros habitados de manera muy esporádica y residual, quizá por carecer de interés para los invasores,o por el caso contrario, que sea Roma quien permita que los habitantes conserven su estilo de vida, mientras tributen y no se opongan al imperio. En todo caso, a finales del siglo II D.C, ya se pode decir que los castros están abandonados, y si queda aun alguien viviendo en ellos, poco o nada queda del esplendor y las costumbres y manera de vida castrexo en ellos.
Bibliografia:


Os Castros Galegos: Xulio Carballo Arceo.
Citania y museo Arqueologico de Santa Tecla: Xóan Martinez Tamuxe.
Santa Trega. Un poblado Castrexo- Romano: Antonio de la Peña Santos.





No hay comentarios:

Publicar un comentario